کد مطلب:28878 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:124
چرا امام علیه السلام در روزگار پایان عمر، از عدم حمایت مردم در راه تحقّق آرمان های والایش و شكل دادن به اصلاحات، شِكوه می كرد و دردگذارانه می فرمود: هَیهاتَ! أن أطلَعَ بِكُم سَرارَ العَدلِ أو اُقیمَ اعوِجاجَ الحَقِّ![1]. هیهات كه به یاری شما تاریكی را از چهره عدالت بزدایم و كجی ای را كه در حق راه یافته، راست نمایم! چرا آنان را درد جانكاه حیات سیاسی خود دانسته، می فرمود: اُریدُ اُداوی بِكُم وأنتُم دائی.[2]. می خواهم به وسیله شما درمان كنم؛ امّا شما درد من هستید. و از نافرمانی ها و سركشی ها ناله می كرد و می فرمود: مُنیتُ بِمَن لا یُطیعُ.[3]. به كسانی مبتلا شده ام كه پیروی نمی كنند. و از گرایش های پراكنده، وانبوه بی ثمرِ حضور با دل هایِ ناپیوسته شان شكوه می كرد و می فرمود: لا غِناءَ فی كَثْرةِ عَدَدِكُم مَعَ قِلَّةِ اجتِماعِ قُلوبِكُم.[4]. بی نیازی با شمارِ بسیارتان نیست، با آن كه دل هایتان، كم به هم پیوسته است. و داشتن یارانی اندك در حدّ نیروهای بدر را تمنّا می كرد و می فرمود: لو كانَ لی بِعَدَدِ أهلِ بَدرٍ....[5]. اگر یارانی به تعداد بدریان داشتم.... و...؟ باری! آن همه واپسگرایی، پس از آن رویكرد شگفت در هنگامه بیعت، ریشه در چه داشت؟ آن تنهایی شگفت آور، پس از آن رویكرد ناباورانه در تأیید و همراهی، آیا نشان دهنده آن نیست كه حكومت كردن بر اساس مبانی سیاست علوی و با شیوه رفتار حكومتیِ علی علیه السلام، عملاً و در عینیت جامعه، امكان پذیر نیست ومدینه فاضله علوی، صحنه ای جز صفحه ذهن و عالم پندار ندارد؟ در این بحث می كوشیم تا در حدّ توان و امكان، بر اساس متون تاریخی و واقعیت جامعه اسلامی آن روز، به پاسخ سؤال یاد شده بپردازیم. امّا پیش تر، سزاوار است كه چند نكته را، گرچه گذرا، طرح كنیم:
اكنون اندكی ابعاد موضوع را بكاویم و مسئله را به روشنی طرح كنیم. پرسش بنیادینْ این است كه فاصله گرفتن مردم از علی علیه السلام، آن هم بدان گستردگی، در زمانی كه به واقعْ چندان طولانی نبوده، به چه دلیل بوده است؟ چرا امام علیه السلام عملاً نتوانست حمایت گسترده مردم را از حكومت، حفظ كند؟ چرا در حكومت امام علی علیه السلام رشته الفت حاكم و مردم گسست و میان مردم، تفرقه افتاد و امام علیه السلام نتوانست بین كسانی كه یكسر با او بیعت كرده بودند، وفاق ایجاد كند و «وحدت كلمه» را در میان آنان، استوار بدارد؟